ယူနီကုတ်နှင့် ပေါ်ပင်အတွေးများ
Exploring the Rise of Unicode in Myanmar: Sharing Personal Insights and Perspectives
ငယ်စဥ်ဘဝ စပ်စလူးထပြီး Unicode သုံးခဲ့စဥ်က
၂၀၀၈ ခုနှစ် တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားဘဝ၊ developer မဖြစ်ခင် ၅နှစ်လောက်အလိုတုန်းက Myanmar Tutorial က ဆောင်းပါးတွေဖတ်၊ စပ်စလူးခါပြီး Unicode ပြောင်းသုံးခဲ့ဖူးတယ်။ Software development မှာ ဘာတွေကောင်းသွားလဲ သေချာမသိပေမယ့် အဲဒါကို စစ်မှန်တယ်လို့ ခံစားမိလို့ပြောင်းတာ။ PC ထဲက သီချင်းတွေ၊ ကဗျာတွေ၊ ရှိသမျှ docs တွေ အကုန်ပြောင်းပစ်တာ။ အဲတုန်းက Spotify လည်း မသုံးသေး၊ သီချင်းတွေကို offline သိမ်းတဲ့ခေတ်။ GB နဲ့ချီတဲ့ဖိုင်တွေကို တစ်ပတ်လောက်ကိုပြောင်းယူရတယ်။
နောက်တော့ကိုယ်ကလွဲပြီး ဘယ်သူနဲ့မှ အဆင်မပြေ၊ ကိုယ့်ဆီက သီချင်းကူးတဲ့ ဘော်ဒါတွေဆီကလည်း စိတ်ပျက်လက်ပျက်နဲ့ အော်သံ ဆဲသံ တစ်ညံညံ၊ မင်းက ဘာသောက်ရူးထတာလဲဆိုပြီး။ Web browsing လုပ်လည်းအဆင်မပြေ၊ Gtalk chatting ထိုင်လည်း အဆင်မပြေ။ နောက်ဆုံး အဲဒိဒဏ်တွေမခံနိုင်တော့လို့ တစ်လလောက်အကြာမှာ Zawgyi ပြန်ပြောင်းသုံးခဲ့တာ အခု ၂၀၁၉ အထိပဲ။
The Great Cold War of Font Users
နောက်ပိုင်း Unicode vs Zawgyi တိုက်ပွဲတွေ အများကြီးတွေ့တယ်။ Unicode သမားတွေက စေတနာမှန်ပေမယ့် လုပ်နေတာတွေ မဟုတ်သေးဘူးလို့ ခံစားမိတယ်။ ပြောင်းသုံးပါဆိုပြီး သေအောင်သာအော်၊ ဘာတွေများထူးခြားသွားမှာမို့လဲ။ ပြီးတော့ IT သမားတွေ ဦးဆောင်သုံးပြရုံနဲ့လည်း တစ်ခြားသူတွေလိုက်သုံးမယ်လို့ မထင်မိဘူး။ Local IT သမားတွေကို ဒီ community အပြင်မှာ လူဘယ်နှစ်ယောက်ကများသိလို့လဲ။ ဒီထက် လက်တွေ့ကျတဲ့ campaign တစ်ခုတော့လိုတယ်။
ဖြစ်စေချင်တာလေးတွေ
Developer တွေအတွက် Database access ပေးလိုက်ရုံနဲ့ rows တွေ loop ပတ်၊ zawgyi detect ပြီး unicode convert ပေးတဲ့ web service တစ်ခုလောက် ရှိရင်ကောင်းမှာပဲလို့ တွေးမိတယ်။ Data Privacy ရှိကြောင်းပြဖို့ အတွက်တော့ script ကို open source ပေးပေါ့။ End user တွေအတွက်လည်း OS တစ်ခုချင်းအလိုက် folder path ရွေးပြီး run လိုက်တာနဲ့ file name နဲ့ content တွေကို unicode convert လုပ်ပေးတဲ့ program တွေရေးပြီး user manual နဲ့ တကွပေး။ ပြီးတော့ local က zawgyi content တွေအများကြီးရှိနေတဲ့ Facebook, Google တို့ကို MCF + Government request နဲ့ content တွေအကုန်လုံးကို unicode convert ပေးဖို့ပြော။ သူတို့လည်း ရေရှည် data processing လုပ်ဖို့ unicode က ပိုလွယ်တယ်ဆိုတာသိတော့ ကူညီမှာပဲလို့ မြင်တယ်။
အဲဒါတွေနဲ့ အချိန်ကိုက်ပြီး ရပ်ကွက်ရုံးတွေ၊ shopping center တွေ၊ ဆေးရုံတွေ၊ လူစည်ကားတဲ့နေရာတွေမှာ ဖုန်းနဲ့ Laptop တွေကို unicode ပြောင်းပေးတဲ့ free services တွေဖွင့်။ တီဗွီနဲ့ သတင်းစာတွေမှာလည်း ကြေငြာ၊ campaign တွေလုပ်၊ တစ်လမ်းဝင် တစ်လမ်းထွက်ဆိုက်ကားနဲ့ လိုက်အော်။ Celebrity တွေဌားပြီး သူတို့ image ကိုယူသုံး၊ short movie တွေရိုက်ခိုင်း။ ကိုယ်တွေ IT သမားတွေ အော်တာက ဒီ community ထဲမှာပဲ echo ထွက်နေတာ၊ သူတို့အော်တာက တစ်ပြည်လုံးဟိန်းတယ်။ နောက်ဆုံး unicode user တွေများလာပြီး zawgyi သမားတွေက ဘယ်ဟာမှဖတ်မရ ပြုမရတဲ့ အခြေအနေကိုရောက်မယ်။ အဲဒိအခါ ပေခံနေတဲ့ဂြိုလ်သားအုပ်စုတွေ လုပ်ပါဦး ကယ်ပါဦးနဲ့ unicode တွေပြောင်းကြရင်း တစ်စတစ်စနဲ့ campaign အောင်မြင်မယ်လို့ မြင်တယ်။
Outro
အောက်တိုဘာ ၁ရက်နေ့မှာ Unicode ပြောင်းသုံးဖို့ အစိုးရက သတ်မှတ်ထားတယ်။ Facebook auto convert အားကိုးလည်းရှိတဲ့အပြင် လူငယ်အများစုက အရင်ခေတ်ကလို data တွေ offline မသိမ်းတာတော့ အားသာချက်ပဲ။ Unicode သမားတွေရဲ့ အားထုတ်မှုကို ကြိုဆိုပေမယ့် font conversion အပိုင်းကို ပိုလွယ်ကူအောင် technical ပိုင်းအရ ကူညီသင့်တယ်လို့ မြင်တယ်။ End user ကိုလည်း knowledge sharing campaign တွေလုပ်ဖို့ လိုတယ်လို့မြင်မိပါတယ်။
ကျွန်တော်ကတော့ ဒီနေ့ကစပြီး Unicode ပြန်ပြောင်းသုံးပါပြီ။
